مزاج
شناسی : سرد یا گرم ؟؟ خشک یا تر؟؟
مزاج اصلی،
همان مزاجی است که فرد با آن به دنیا می آید.
این مزاج یا طبع همیشه همراه او بوده و مزاج یا
طبیعت ذاتی اوست؛ درست مثل رنگ پوستی که با آن متولد می شود. اگرچه در طول عمر هر
فرد به دلایل مختلف شامل اقلیم، تغییرات آب و هوایی، عادت های غذایی، حالت های روحی-
روانی و عوامل بیماری زا این طبع کمی تغییر می کند اما اصل آن تغییر
نخواهد کرد.
هرقدر علت های تغییر مزاج اصلی
به مزاج ثانویه نزدیک تر باشد، طبیعت بیماری به طبیعت اصلی خودش شبیه تر
و امکان درمان و بازگشت به شرایط عادی امکان پذیرتر است.
تشخیص مزاج سرشتی یک فرد:
از روی ۱۰ مورد
می توان مزاج سرشتی یا جبلی یک فرد را تشخیص داد:
۱- ملمس(لمس)
۲- گوشت وچربی ۳- رنگ پوست بدن ۴- مو ۵- هیئت وشکل اعضاء ۶- سرعت انفعال اعضاء ۷- خواب و بیداری ۸-
کلیه افعال بدن(دلائل افعال) ۹-
کیفیت دفع فضولات بدن ۱۰- انفعالات نفسانی
لازم به ذکر است
از آنجایکه ممکن است بر اساس دلایل مختلف افراد دچار غلبه خلط و سوء مزاج باشند،
لذا برای تشخیص مزاج جبلی یک فرد باید حالات و علائم تشخیص مزاج را در سنین پائین
تر افراد مورد بررسی قرار گیرد و یکی از بهترین راههای آن پرسش از پدر و مادر در
مورد خصوصیات دوران کودکی است.
بطور مثال ممکن است
خانمی دارای مزاج جبلی گرم و تر باشد ولی بعد از بارداری جنین دختر و زایمان به
روش سزارین دچار غلبه سردی شده باشد.
این شخص از ویژگیهای
قبل از بارداری خود می تواند، پی به مزاج جبلی خود ببرد و از ویژیگهایی که تغییر
کرده است، پی به نوع خلطی که به غلبه آن خلط دچار شده است ببرد و بر اساس نوع سوء
مزاج، تدابیر مربوطه را برای رسیدن به اعتدال انجام دهد.
همچنین ممکن است
خلطی دارای مزاج متفاوت با مزاج جبلی افراد بر یکی از اعضای بدن غلبه نماید.
مثلاً فردی
دارای مزاج جبلی گرم و خشک، ممکن است دارای غلبه بلغم در سر یا معده گردد.
1- ملمس
(لمس):
فرد باید معتدل
المزاج باشد تا بتواند مزاج فردی را مشخص کند. اگر این فرد معتدل المزاج در لمس
پوست فرد را:
– گرم احساس کند ، این فرد
گرم مزاج است.
– اگر سرد احساس کند ، این
فرد سرد مزاج است.
– اگر در لمس آن را نرمتر
از حد طبیعی یابد، دلالت بر رطوبت مزاج می کند.
– اگر در لمس صلب تر یابد،
دلالت بر خشکی مزاج دارد.
۲- گوشت و چربی:
اگر در بدن فرد
گوشت زیاد باشد، دلالت بر گرمی و تری ،
اگر چربی بدن
بیشتر از گوشت باشد، دلالت بر سردی وتری (گوشت زیاد باشد+ چربی کم= گرمی وخشکی)
۳- رنگ پوست بدن:
سفیدی پوست بدن:
نشانه کم خونی و
مزاج، کمی مایل به سردی می باشد.
رنگ زرد کمی
مایل به قرمزی:
نشانه وجود خون
غیر طبیعی در بدن است. قرمزی پوست بدن: نشان از گرمی و پر خونی دارد. تیرگی پوست:
نشانه خون غیر تمیز است ، مستعد غلبه سودا است.
زردی پوست:
نشانه صفرا
(گرمی وخشکی)
رنگ بادنجانی:
نشانه خشگی و
سردی (سودا)
رنگ گچی:
سردی و تری
(بلغم)
۴- مو:
یکی از فضولات
بدن است که نوع کیفیت و حالات آن برای شناسایی نوع مزاج به عنوان یک معیار به شرح
ذیل مورد استفاده قرار می گیرد:
الف)سرعت رشد مو:
اگر سرعت رشد مو
زیاد باشد، نشانه گرمی مزاج است. اگر سرعت رشد مو کم باشد، نشانه سردی مزاج است.
اگر رشد مو خیلی خیلی سریع باشد بیش از حد نرمال ، دلیل بر گرمی و خشکی مزاج است.
ب) پر مویی یا
کم مویی بدن :
پر مویی بدن ،
دلیل بر گرمی مزاج کم مویی بدن ، دلیل بر سردی مزاج
ج) نازکی و
کلفتی مو:
نازکی مو، دلیل
بر سردی وتری کلفتی مو ، دلیل بر گرمی و خشکی مزاج
د) جعودت وصافی
مو:
موی مجعد، دلیل
بر گرمی وخشکی موی صاف ولخت، سردی وتری مزاج
هـ) رنگ مو:
موی سیاه، دلیل
بر گرمی و خشکی مو
سفیدی مو، سردی
وتری
موی حنایی طلایی
(کمی مایل به قرمز)، دلیل بر اعتدال مزاج
۵- شکل اعضاء:
موارد ذیل
بیانگر گرمی مزاج است:
۱٫ قفسه سینه
پهن بزرگ
۲٫ اندامها بزرگ
۳٫ عروق برجسته
و بزرگ قابل مشاهده
۴٫ نبض عظیم
وقوی
۵٫ عضلات کلفت
وبزرگ
۶٫ عضله خیلی
به مفصل چسبیده و تاندونش کوچک است لازم به ذکر است بر عکس موارد فوق الذکر دلالت
بر مزاج سرد می کند،
مثلاً داشتن
اندامهای کوچک. موارد ذیل بیانگر مزاج خشک است:
۱٫ چهره لاغر
وپوست به استخوان چسبیده
۲٫ مفاصل قابل
مشاهد و برجسته
۳٫ غضروف های
حنجره وبینی و.. برجسته وواضح است.
۶- سرعت انفعال اعضاء:
اگر عضوی در بر
خورد با گرما وسرما و خشکی و رطوبت زود از آن اثر پذیرد دلیل غلبه آن مزاج است.
مثلاً اگر در گرما ( چه خوراکی ، چه موضعی و…) زود گرم شود، دلیل بر گرمی مزاج می
باشد.
۷- خواب و بیداری:
خواب زیاد، دلیل
بر سردی وتری مزاج است. خواب کم و بیداری زیاد، دلیل بر خشکی وگرمی مزاج است. خواب
وبیداری معتدل ، دلیل بر اعتدال مزاج است.
۸- افعال طبیعیه صادره از بدن:
یعنی تمام افعال
بدن شامل سرعت رشد، رویش دندان، بلوغ، افعال مربوط به کبد، قلب و مغز و.. اگر این
افعال سریعتر از حد طبیعی خود صورت گیرد، دلیل بر گرمی مزاج و اگر کند تر صورت
گیرد دلیل بر سردی مزاج می باشد.
۹- دفع فضولات:
فضولات بدن شامل
ادرار (بول)، مدفوع(براز)، عرق، مو، ناخن، خون حیض، مایع منی و..
است. اگر رنگ مدفوع یا ادرار تیره تر از معمول یا بدبوتر از
معمول باشد، دلالت بر گرمی مزاج وغلبه صفرا دارد یا اگر زود به زود صورت گیرد نیز
دلالت بر گرمی مزاج و غلبه صفرا دارد. بی رنگ بودن یا کم بودن فضولات و عدم رایحه
آن، دلالت بر سردی مزاج دارد.
۱۰- کارها و رفتارهای نفسانی:
موارد ذیل دلالت
بر گرمی مزاج دارد و عکس این حالات نشان از سردی مزاج دارد:
– حسن ظن – امیدوار بودن – جوانمرد وبا غیرت – استعداد فهم
مطالب در او بالاست – پر حرکت وپر جنب وجوش و پر نشاط – سریع تصمیم به کاری می
گیرد اهل تردید نیست – فرد زیرک – سنگدل – بیقراری در مقابل صبور – وقاحت( پررویی) – پرحرف
ثبات انفعالات:
ثبات رضایت چیزی، ثبات در حافظه، دلیل بر خشکی مزاج است.
زوال انفعالات:
یعنی ناپایداری در چیزها مثل موارد ذیل دلالت بر رطوبت مزاج دارد: – حافظه کم –
ناپایداری سریع در اتفاقات. – هر روز یک احساس دارد، حزب باد است. – از هر چیزی یک
لحظه راضی است یک لحظه ناراضی است.
پرسش های زیر را تا آخر بررسی کنید
در مورد خودتان و در آخر نتیجه گیری کنید.
1-با
حلقه کردن انگشت شست و انگشت وسط یک دست به دور مچ دست دیگرتان، وضعیت
قرار گرفتن دو انگشت چگونه است؟
الف: دو سر انگشت روی هم قرار می گیرد.
ب: دو سر انگشت مماس یکدیگر قرار می گیرند.
ج: دو سر انگشت به هم نمی رسند.
پاسخ1: اگر گزینه «الف» باشد، شما دارای مزاج سرد و خشک بوده و استخوان بندی تان
ریز است.
اگر گزینه «ب»
باشد،مزاج شما معتدل بوده و استخوان بندی شما متوسط است و
اگر پاسخ گزینه
«ج» است، مزاج تان گرم و تر بوده و استخوان بندیان درشت است.
2-اگر بدن تان را حرکت
دهید، ساختار عضلات بیشتر است یا چربی؟
الف: لایه های چربی زیاد دیده شده و حالتی از لرزش و بی
ثباتی در آن دیده می شود.
ب: حجم عضلات بیشتر بوده و بدن لرزش ندارد
و گوشت بدن شل نیست.
پاسخ 2: اگر پاسخ گزینه «الف»است، مزاج شما گرم و
تر بوده و
اگر پاسخ گزینه
«ب» است، مزاج شما گرم و خشک است.
3-وضعیت موهای بدن اعم
از سر و بدن به چه شکلی است؟
الف: پرپشت، کلفت و تیره و صاف
ب: پرپشت، کلفت و تیره و مجعد
ج: پرپشت، کلفت اما لخت و روشن
د: کم پشت، نرم و نازک و شکننده و چرب
پاسخ 3: اگر پاسخ شما گزینه «الف» باشد، مزاج شما
گرم و خشک است.
اگر پاسخ شما
گزینه «ب» باشد، مزاج شما گرم و تر است.
اما اگر گزینه
«ج» پاسخ شما باشد، مزاج تان گرم وتر است و
ا گر جواب گزینه «د» است، مزاج تان سرد
و تر است. هرچه مو نازک، شکننده و اصطلاحا شبیه به موی گربه
باشد مزاج به سمت سرد و تری گرایش دارد و هرچ مود حالت دار با پایه قوی
باشد، مزاج به سمت گرمی گرایش دارد.
4-پوست تان چه رنگی
است؟ این آزمون برای افراد سفیدپوست است..
الف: رنگ سیاه با گرایش به کبودی
ب: رنگ سفید مایل به آبی
ج: رنگ سفید متمایل به سبز
د: رنگ سفید مهتابی که فشار انگشت رنگ سرخ آن کم رنگ می شود.
پاسخ 4: اگر
پاسخ تان «الف» است، یعنی مزاج شما سرد و خشک است.
اگر پاسخ تان
«ب» است، مزاج تان سرد و تر است.
اگر پاسخ شما
«ج» است، یعنی مزاج تان مخلوط است و
اگر پاسخ تان
«د» است، یعنی مزاج شما گرم و تر است.
5-فاصل شما به چه شکلی است؟
الف: برجستگی مفصل ها به خوبی نمایان است.
ب: برجستگی خاصی در مفصل ها دیده نمی شود.
پاسخ 5: اگر
پاسخ شما گزینه «الف» است، مزاج تان گرم و خشک
و اگر گزینه شما
«ب» است، مزاج تان سرد و تر است.
6-رگ های بدن، به ویژه
دست تان دیده می شود؟
الف: بله
ب: خیر
پاسخ 6: اگر پاسخ «الف» است، مزاج تان گرم و خشک و
اگر پاسخ «ب»
است، مزاج تان سرد و تر است.
7-کف دست تان از نظر
هندسی چه شکلی است؟
الف:مربع
ب: مستطیلی و کشیده که انگشتان در درازای آن قرار دارند.
ج: مستطیلی شکل که عمود بر انگشتان دست است.
پاسخ 7: اگر پاسخ تان «الف» است مزاج تان معتدل
بوده و حد واسط بین گرم و سرد قرار دارد.
اگر گزینه «ب»
را انتخاب کرده اید مزاج تان گرم و خشک و
اگر گزینه «ج»
پاسخ شماست، مزاج تان سرد و خشک است.
اگر کفش 8-شما معمولی
باشد؛ منظور اینکه طبی نبوده یا از نظر بلندی پاشنه در خانم ها و یا از نظر
ساختاری برای کفش آقایان وضعیت خاصی ندارد، پای تان در کفش چه وضعیتی خواهد داشت؟
الف: پایم را می زند.
ب: کاملا راحت هستم.
پاسخ 8: اگر پاسخ تان «الف» است، پای سینه دار و
پهنی دارید و مزاج تان گرم و خشک است.
اگر انتخاب شما
گزینه «ب» است، پای تان باریک و استخوانی است و مزاج تان سرد و خشک است.
9-در جمع معمولا
آغازگر بوده و در راس حرکت می کنید و تاثیر می گذارید یا بیشتر آرام هستید و تاثیر
می گیرید؟
الف: تاثیرگذار
ب: تاثیرپذیر
پاسخ 9: اگر پاسخ «الف» است، گرم و خشک مزاج بوده
و
اگر پاسخ «ب»
است، مزاج تان گرم و تر است.
10-اطرافیان شما را کم
حرف می دانند یا پرحرف یا گزیده گو؟
الف: پرحرف
ب: کم حرف
ج: گزیده گو
پاسخ 10: اگر پاسخ «الف» است، مزاج شما گرم و خشک
است.
اگر پاسخ «ب»
است، مزاج تان سرد و تر است و
اگر گزینه
«ج»، مزاج شما گرم و تر است، اما خشک نیست.
11-روی حرفی که می
زنید، می ایستید و به درست و نادرست بودنش کاری ندارید یا اینکه می ایستید و در
صورت اشتباه بودن آن را تصحیح می کنید یا دائما تغییر موضع می دهید؟
الف: می ایستم و تغییر نمی دهم حتی اگر نادرست باشد.
ب: می ایستم اما اگر با ارائه دلایل محکم متوجه شوم
اشتباه است، از حرفم بر می گردم.
ج: دائما تغییر رای می دهم.
پاسخ 11: پاسخ «الف» یعنی اینکه مزاج شما گرم و
خشک است.
پاسخ «ب»
یعنی مزاج شما گرم و تر است و
اگر گزینه «ج» را انتخاب می
کنید مزاج تان سرد و تر است.
12-از گفتن بسیاری از حرف ها
شرم می کنید یا اینکه به راحتی هر حرفی را به زبان می آورید؟
الف: هر حرفی باشد، می گویم.
ب: حجب و حیا مانع از بیان بسیاری از حرف ها می شود.
پاسخ 12: اگر پاسخ شما «الف» است مزاج تان گرم و
خشک است و
اگر پاسخ «ب»
است، مزاج تان سرد و تر است. البته شرایط رشد و تربیت هر فرد نیز روی
رفتار او تاثیر دارد.
هر روز یا بیشتر
روزها عصبانی میشوید؟-13
الف: بله
ب: خیر
پاسخ 13: گزینه «الف» نشانه گرم و خشک مزاج و
گزینه «ب» نشانه سرد و تر مزاج است.
14-اگر عصبانی می شوید،
عصبانیت شما زیاد طول می کشد یا بعد از مدتی فروکش می کند و پشیمان می شوید؟
الف: فروکش نکرده و طولانی است.
ب: فروکش کرده و پشیمان می شوم.
پاسخ 14: گزینه «الف» نشانه گرم و خشک مزاج و
گزینه «ب» نشانه
گرم و تر مزاج است.
15- 15-به خوردن گرمی ها
بیشتر گرایش دارید یا خوردن سردی ها؟ برای مثال خوردن چند عدد خیار را
ترجیح می دهید یا چند عدد شیرینی؟
الف: به خورد
گرمی ها مثل شیرینی
ب: به خوردن سردی ها مثل خیار
پاسخ 15: اگر انتخاب تان گزینه «الف»
است، مزاج تان سرد و تر و
اگر انتخاب شما گزینه «ب»
است، مزاج تان گرم و خشک است.
16-اگر تذکرات دیگران
نباشد، اشتهای شما چطور است؟
الف: زیاد
ب: کم
ج: معمولی
پاسخ 16: اگر انتخاب تان گزینه «الف»
است، مزاج تان سرد و تر،
اگر انتخاب تان
گزینه «ب» است، مزاج تان گرم و خشک و
اگر گزینه «ج»
را انتخاب کرده اید، مزاج تان معتدل است؛ یعنی بین مزاج گرم و
تر است.
خودتان را بسنجید
چطور نتیجه بگیریم؟
اگر تعداد پاسخ های مثبت شما نسبت به
یک مزاج بالاتر از نصف به علاوه یک باشد، مزاج شما همان است؛
برای مثال است اگر از 16 سوال پرسیده شده، پاسخ
10 سوال شما مرتبط به مزاج گرم باشد، مزاج شما گرم است.
گرم و خشک: این افراد گرمایی بوده و معمولا فعالیت بدنی شان زیاد است. به
مدیریت علاقه مند بوده و اغلب آنها را در پست های کلیدی می بینید. مدیران خوب
و کارآمدی هستند اما زود عصبانیمی شوند و البته از عصبانیت شان زود پشیمان می شوند. معمولا طعم دهانشان
در ساعت های ابتدایی صبح، تلخ است. در خرداد باید تدابیری بیندیشند تا دچار
مشکل مزاجی نشوند. باید از خوراکی های سرد استفاده کنند.
گرم و تر: صورت این افراد معمولا برافروخته بوده و فشار خونشان بالاست.
خوش اخلاق هستند. اگر کاری به آنها سپرده شود به خوبی آن را انجام می دهند اما نیاز
به یادآوری مکرر دارند در غیر این صورت آن را به اتمام نمی رسانند. بنابراین به
دلیل همین کارهای نیمه تمامشان اصولا درگیری فکری زیادی دارند. اشتهای آنها
خوب است و زیاد می خوابند.
مستعد بروز جوش های پوستی هستند. پس باید مواظب خوراک
شان باشند.
سرد و خشک: این افراد انرژی پایینی داشته و انعطاف پذیری کمی دارند. فعال
نبوده و توان انجام کارشان پایین است و به همین دلیل بارشان را روی دوش دیگران می اندازند.
به دلیل نامناسب بودن جریان خون در بدن
دچار کم خونی یا تیرگی پوست می شوند. برای رفع این مشکل می توانند
ازماساژ کمک بگیرند.
این افراد مستعد ابتلا به افسردگی و وسواس بوده و
از نظر ظاهری نیز استخوانی و لاغر هستند.
سرد و تر: این افراد خوش اخلاق بوده، اضافه وزن داشته و چربی بدن
آنها زیاد است. انرژی انجام کاری ندارند. رطوبت زیاد بدن آنها را به دو صورت آب
دور لب ها، ریختن آب روی بالش و تعرق زیاد می بینید.
اشتهای آنها خوب است اما با وجودی که زیاد غذا نمی خورند،
چاق می شوند. سوخت و ساز بدنشان پایین است. اشتهای زیاد و پایین بودن میزان
متابولیسم بدن از دلایل اضافه وزن آنهاست.
